Γράφουν οι:
ΑΡΓΥΡΗΣ ΤΖΟΥΒΕΛΕΚΗΣ
Καθηγητής Πνευμονολογίας και Διευθυντής του Πνευμονολογικού Τμήμ. του Πανεπιστημίου Πατρών
Θεόδωρος Βασιλακόπουλος
Καθηγητής Πνευμονολογίας και Εντατικής Θεραπείας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ
Με τον όρο ενδημική νόσος χαρακτηρίζουμε μια λοίμωξη που εμφανίζεται μόνιμα ή συχνά σ’ έναν ορισμένο τόπο και προσβάλει ένα δεδομένο πληθυσμό, όπως ο κίτρινος πυρετός στην Αφρική και τη Νότια Αμερική. Γι’ αυτό και υπάρχει σύσταση για εμβολιασμό εναντίον του κίτρινου πυρετού πριν κανείς ταξιδέψει στις χώρες αυτές. Ωστόσο, η ενδημική νόσος μπορεί να διακόπτεται από επιδημικές εκρήξεις.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ίσως οι ιώσεις που προβάλλουν το αναπνευστικό. Αυτές έχουν εποχικό χαρακτήρα, καθώς οι χαμηλές θερμοκρασίες ευνοούν την κυκλοφορία των αντίστοιχων ιών που τις προκαλούν, όπως οι απλοί κορωνοϊοί που κυκλοφορούν χρόνια ανάμεσά μας. Έτσι, μια ενδημική νόσος μπορεί να προκαλέσει εμφάνιση επιδημίας σε μια ορισμένη περίοδο, όπως συμβαίνει με τη γρίπη.
Το 2018, σύμφωνα με στοιχεία του CDC, η γρίπη προκάλεσε 52.000 θανάτους στις ΗΠΑ, με κορύφωση τους 1.500 σε μια ημέρα. Όμως, τόσο ο αριθμός των περιστατικών που νοσούν, όσο και η εξέλιξη του επιδημικού κύματος είναι εύκολο να προβλεφθούν. Επιπλέον, ούτε ο τρόπος ζωής μας επηρεάζεται σοβαρά, ούτε το σύστημα υγείας πιέζεται τόσο, ώστε να δυσκολεύεται να εξυπηρετήσεις τους πολίτες που πάσχουν από άλλα νοσήματα.
Μπορεί κάτι τέτοιο να συμβεί με τον νέο κορωνοϊό που μας ταλαιπωρεί και πότε;
Οι πρώτες προβλέψεις, όσο επισφαλείς και να είναι, μιλούν για έξοδο από την επείγουσα φάση της πανδημίας στις αρχές του καλοκαιριού και είσοδο σε μια φάση συντήρησης ή χρόνια φάση της πανδημίας, στην οποία η βαρύτητα της νόσου που θα προκαλέσει ο ιός θα είναι ολοένα και ασθενέστερη, ολοένα και ηπιότερη, δεδομένου του εμβολιασμού, αλλά και της φυσικής νόσησης.
Αν συνυπολογίσουμε ότι το 64% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει εμβολιαστεί τουλάχιστον με 2 δόσεις κάποιου εμβολίου και τη διαθεσιμότητα των εμβολίων, θέλουμε με τους σημερινούς ρυθμούς άλλους 3-4 μήνες για να εμβολιαστεί το 70% του συνολικού πληθυσμού, δεδομένου ότι μόνο το 14% των φτωχών/υποανάπτυκτων χωρών έχει εμβολιαστεί. Μαζί με μισό δισεκατομμύριο ανθρώπους που έχει νοσήσει και έχει επιβιώσει, φτάνουμε σε ένα ποσοστό περίπου 75% κάποιου βαθμού ανοσίας.
Διαφορετικές ταχύτητες
Προφανώς, δε θα βιώσουμε όλοι ταυτόχρονα το τέλος αυτής της επείγουσας φάσης και σε κάποιες χώρες η μεταβατική περίοδος θα είναι μεγαλύτερης διάρκειας σε σύγκριση με άλλες.
Στις χώρες με τη χαμηλότερη εμβολιαστική κάλυψη, ιδίως στον ευπαθή και ηλικιωμένο πληθυσμό (όπου επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι είναι απαραίτητες και οι 3 δόσεις του εμβολίου και πλέον θα είναι και η 4η δόση), η επείγουσα φάση θα τις ταλαιπωρήσει περισσότερο χρόνο. Για παράδειγμα, στη χώρα μας εμβολιασμένο με 3 δόσεις είναι μόνο το 52% του πληθυσμού και υπάρχουν τριακόσιες χιλιάδες πολίτες άνω των εξήντα ετών εντελώς ανεμβολίαστοι.
Το μέλλον θα περιλαμβάνει τη χορήγηση επικαιροποιημένων εμβολίων, τα οποία θα περιλαμβάνουν τις μεταλλάξεις που έχει υποστεί ο ιός και ως εκ τούτου, θα αφήνουν πιο μακροχρόνια ανοσία (6-12 μήνες) και όχι 3-6 μήνες όπως συμβαίνει σήμερα με τα υπάρχοντα εμβόλια που είχαν σχεδιαστεί για τον αρχικό ιό που είχε εμφανιστεί στην πόλη Wuhan. Ήδη, τα επικαιροποιημένα εμβόλια βρίσκονται στη φάση των κλινικών δοκιμών και τα αποτελέσματα αναμένονται στις αρχές του καλοκαιριού.
Αυτό, σε συνδυασμό με την παρουσία των αντι-ιικών χαπιών, τα οποία βέβαια μένει να δείξουν και την αποτελεσματικότητα στην καθημερινότητα και όχι μόνο, μέσα από κλινικές μελέτες, αφήνουν μια αίσθηση συγκρατημένης αισιοδοξίας, ακόμα κι αν χρειαστεί να πάμε σε «κατά μέτωπο» πόλεμο με τον ιό, δηλαδή με ανοιχτή οικονομία και κοινωνία. Στον πόλεμο αυτό, όμως, θα χρειαστούμε και τις μάσκες – για να πάρουμε τις ζωές μας πίσω – εκεί όπου υπάρχει μεγάλος συνωστισμός (ΜΜΜ).
Αυτό είναι το καλό σενάριο και προϋποθέτει ότι δεν θα δημιουργηθεί ένα νέο περισσότερο λοιμογόνο και ταυτόχρονα πιο νοσογόνο στέλεχος του ιού, που θα αναδυθεί όπως και τα άλλα από τις υποανάπτυκτες-φτωχές χώρες, εκεί όπου η εμβολιαστική κάλυψη είναι ιδιαίτερα χαμηλή. Άλλωστε, κάτι τέτοιο δεν συμφέρει εξελικτικά ούτε τον ιό, που για να επιβιώνει πρέπει να βρίσκεται μέσα σε ξενιστή (άρα να μολύνει), δεν πρέπει όμως να σκοτώνει πολλούς από τους ανθρώπους που μολύνει, διότι οι νεκροί δεν μεταδίδουν!
Από το περιοδικό «Στα χρώματα του διαβήτη», τεύχος 39, Απρίλιος-Ιούνιος 2022
